کتاب «پرسش‌های چهار گزینه‌ای فیزیک ۳ رشته‌ی تجربی» یا «فیزیک دوازدهم تست رشته‌ی تجربی» از انتشارات خیلی سبز، با رویکردی کاملاً تستی به رشته‌ی تحریر درآمده است. مخاطبین این کتاب، دانش‌آموزان پایه‌ی دوازدهم و داوطلبین کنکوری در رشته‌ی تجربی هستند. نویسندگان کتاب مذکور، آقایان «رضا سبز میدانی، فرید شهریاری، مهدی هاشمی، نوید شاهی و ایمان سلیمان زاده» هستند، که در دو جلد تنظیم شده است. شیوه‌ی بیان و لحن ارائه‌ی مطالب در هر دو جلد نسبتاً رسمی اما ساده و قابل فهم است.
فیزیک در کنکور رشته‌ی تجربی
یکی از ۵ درس اختصاصی رشته‌ی علوم تجربی در کنکور سراسری، فیزیک است. از این درس، ۳۰ سؤال در کنکور مطرح می‌شود که ۳۷ دقیقه، زمان برای پاسخگویی به آن دارید. بودجه‌بندی کامل فیزیک کنکور در رشته‌ی تجربی را در جدول زیر می‌توانید ببینید.
بدیهی است که آمار بالا قطعی نیست و امکان تغییر در حد یک سؤال وجود دارد. در این آمار، فیزیک دوازدهم با ۱۳ سؤال، حدود ۴۳ درصد فیزیک کنکور را در برمی‌گیرد. بنابراین انتخاب کتاب کمک آموزشی مناسب نیز برای آن اهمیت ویژه‌ای می‌یابد. ضریب‌های درس فیزیک در هر زیرگروه به شرح زیر است:
- زیرگروه ۱: ضریب ۲
- زیرگروه ۲: ضریب ۲
- زیرگروه ۳: ضریب ۲
- زیرگروه ۴: ضریب ۳
- زیرگروه ۵: ضریب ۲
کتاب فیزیک دوازدهم تجربی تست خیلی سبز
کتاب فیزیک دوازدهم تجربی تست از انتشارات خیلی سبز در دو جلد تنظیم شده است. جلد اول در ۲۳۹ صفحه شامل موارد زیر است:
- چند مهارت ریاضی مهم
- تست‌ها
- پاسخنامه کلیدی
و جلد دوم در ۵۱۱ صفحه شامل موارد زیر است:
- درسنامه
- پاسخ تشریحی تست‌های جلد اول
حال به توضیح هر یک از موارد بالا می‌پردازیم.
چند مهارت ریاضی مهم
در ابتدای جلد اول فیزیک دوازدهم تجربی خیلی سبز قسمتی به نام «چند مهارت ریاضی مهم» دیده می‌شود که شامل بخش‌های «نسبت‌ها در فرمول‌های فیزیک»، «درصد تغییرات کمیت‌های فیزیکی» و «نسبت‌های مهم هندسی» است. این قسمت، برای سؤالاتی در فیزیک قابل استفاده است که ترکیبی از ریاضی و فیزیک هستند و در چند سال اخیر، نسبت به گذشته در کنکور رایج‌تر شده‌اند. برای حل سؤالات پارامتری که با چندبرابر کردن یک یا چند کمیت در فرمول فیزیکی، نسبت حالت اولیه به حالت ثانویه یا برعکس را می‌خواهد، دانشآموز باید درک خوبی نسبت به عملگرهای ریاضی داشته باشد تا بتواند به پاسخ درست برسد. این سوالات در بخش نسبت‌ها در فرمول‌های فیزیک، به‌طور کامل بررسی شده‌است. بخش دیگر به نام درصد تغییرات کمیت‌های فیزیکی، در سؤالاتی که میزان درصد کاهش یا افزایش مقدار یک کمیت را می‌خواهد، قابل استفاده خواهد بود. همچنین هندسه در حل سؤالات فیزیک به‌ویژه فصل‌های ۱ تا ۳ فیزیک دوازدهم، نقش مهمی دارد؛ که پیش‌نیازهای هندسی فیزیک، در بخش نسبت‌های مهم هندسی آورده شده است. در قسمت چند مهارت ریاضی مهم چندین مثال با ارائه‌ی راه حل‌هایی گام‌به‌گام، دانش‌آموزان را با نوع سؤالات از این دسته و روش‌های حل آن آشنا می‌کند.
فیزیک دوازدهم تجربی خیلی سبز (جلد اول)
تست‌ها
در این کتاب هر فصل به چند بخش تقسیم می‌شود که هر بخش، خود شامل چند عنوان است. برای هر عنوان تست‌های جداگانه‌ای طراحی شده است. یعنی هر فصل به واحدهای خیلی کوچکی تقسیم می‌شود. این اتفاق باعث فراگیری بهتر برای دانش‌آموزان می‌شود. داوطلبان کنکوری بعضاً فرصتی برای حل همه‌ی تست‌ها ندارند، برای این منظور شماره‌ی تعدادی از تست‌های این کتاب، به رنگ آبی است. به این معنا که دانش‌آموزان از این دست، تنها با حل کردن این تست‌ها به تسلط نسبتاً خوبی می‌رسند. البته بدیهی است که اگر همه‌ی تست‌ها را حل کنید قطعاً به تسلّط خیلی بیشتری خواهید رسید. این تست‌ها کم‌ترین تعداد تستی است که یک دانشآموز برای آمادگی شرکت در آزمون‌های آزمایشی و کنکور باید حل کند. یکی از ویژگی‌های بخش تست‌ها که تقریباً در همه‌ی کتاب‌های انتشارات خیلی سبز رعایت شده، توضیحاتی درباره‌ی تست‌ها است. و تقریباً با این توضیحات که غالباً طنز هستند، تیپ‌بندی انواع سؤالات مشخص می‌شود. مثلاً در صفحه‌ی ۱۲۶ این چنین آمده است:
معادله‌ی مکان–زمان حرکت هماهنگ ساده یکی از مهم‌ترین مفاهیم این فصله. تا وقتی که تست‌های این قسمت رو خوب یاد نگرفتید، همین جا بمونید! (حتی رفتن سر یخچال هم ممنوع!)
گفتیم که هر فصل به چند بخش تقسیم می‌شود. در پایان هر بخش، آزمونک جامعی از همان بخش آمده که در برگیرنده‌ی همه‌ی مطالب آن بخش است. این آزمونک‌ها برای هر بخش می‌تواند مجوزی برای ورود به بخش بعد باشد. به این معنی که با زمان‌دار حل کردن این تست‌ها (مطابق کنکور هر تست ۷۴ ثانیه) اگر درصد پاسخگویی هر آزمونک در پایان یک بخش بیش از ۶۵ شد، یعنی تسلط خوبی برای آن بخش به وجود آمده است و می‌توانید به بخش بعد بروید. اما اگر کمتر بود یعنی هنوز باید برای آن بخش تست‌های بیشتری حل کنید و یا درسنامه‌های آن را مجدداً بخوانید. در پایان هر فصل هم آزمونی جامع از کل فصل وجود دارد که برای مرور کل فصل و یا استفاده در دوران جمع‌بندی بسیار کاربردی است. تعداد سؤالات آزمون‌ها و آزمونک‌ها متغیر است و متناسب با میزان اهمیت و حجم مطالب هر بخش یا فصل هستند.
آخرین بخش تست‌های هر فصل تست‌های سری Z هستند. این تست‌ها از سطح بالاتری برخوردارند و بیشتر برای استفاده‌ی دانش‌آموزان قوی در کتاب گنجانده شده‌اند. دانش‌آموزانی که از لحاظ علمی در سطح پایین‌تری هستند، می‌توانند از حل و بررسی این سؤالات صرف‌نظر کنند. در کنار برخی تیتر‌ها، نوشته‌ای با عنوان «مطالعه‌ی نیمه آزاد» دیده می‌شود. به گفته‌ی مؤلفین کتاب، این تست‌ها برای محکم کاری در کتاب آورده شده‌اند. در کتاب درسی فیزیک دوازدهم، این مباحث به طور مستقیم، بیان نشده است؛ اما با استفاده از مفاهیم موجود در کتاب درسی، قابل استنباط خواهد بود. اما مسئله اینجاست که واقعاً نمی‌دانیم که از این مطالب، تستی در کنکور مطرح می‌شود یا خیر. پیشنهاد می‌شود ابتدا سایر قسمت‌های کتاب را مطالعه کنید، اگر وقت داشتید این مطالب را هم یک نگاهی بیندازید. تست‌های این کتاب از سؤالات کنکور سال‌های اخیر، آزمون‌های قلم‌چی، تست‌های برگرفته از کتاب درسی و تألیفی هستند. البته برخی از سؤالات کنکور نظام قدیم را که با کتاب‌های نظام جدید مغایرت دارند، با تغییر کوچکی در کتاب درج کرده‌اند.
تعداد تست‌های هر فصل به شرح زیر است:
- فصل اول (حرکت بر خط راست): ۶۰۷ تست
- فصل دوم (دینامیک): ۴۶۳ تست
- فصل سوم (نوسان و موج): ۸۱۳ تست
- فصل چهارم (آشنایی با فیزیک اتمی و هسته‌ای): ۲۹۴ تست
در مجموع: ۲۱۷۷ تست
پاسخنامه کلیدی
در آخرین صفحات (۲۳۴ تا ۲۳۹) جلد اول کتاب فیزیک دوازدهم رشته‌ی تجربی خیلی سبز، پاسخنامه کلیدی همه‌ی تست‌ها اعم از تست‌های هر عنوان، آزمونک‌ها و آزمون‌های جامع آورده شده است.
درسنامه
برای هر عنوان از تست‌های جلد اول، درسنامه‌ای مجزا در جلد دوم دیده می‌شود. درسنامه‌ها با زبانی ساده و قابل فهم، از پایه‌ای‌ترین مطالب هر فصل شروع می‌شود و به گونه‌ای است که دانشآموز با پیش‌زمینه‌ی حداقلی نیز می‌تواند آن را بفهمد. در کادرهای آبی رنگ، تست‌های برای مثال آورده شده که پاسخ آن‌ها دانش‌آموزان را با روش حل سؤالات آشنا می‌کند. در قسمت‌هایی از درسنامه، فونت نوشته‌ها با فونت اصلی متغیر است که زبانی عامیانه و تقریباً طنز دارد. تیتر «حواستون باشه!» از تیترهای پرکاربرد این کتاب در درسنامه است که شامل تذکراتی برای جلوگیری از خطاهای رایج می‌شود. برای دسته‌بندی نکات مهم، از جدول استفاده شده است که همواره یک ستون از این جداول به مثال جهت درک بهتر نکات، اختصاص یافته است. در بخش تست‌های جلد اول درباره‌ی تیتر مطالعه‌ی نیمه آزاد صحبت شد، در درسنامه نیز این تیتر دیده می‌شود و دقیقاً درسنامه‌های همان تست‌ها است.
پاسخنامه تشریحی
پاسخنامه تشریحی در جلد دوم فیزیک دوازدهم تجربی خیلی سبز، پاسخ سؤالات جلد اول را به صورت تشریحی، ارائه داده است. در این پاسخنامه توضیحات نوشتاری فارسی طوری است که دانش‌آموزان متوجه راه حل سؤالات شوند. در قسمت‌هایی از سؤالات که تبدیل واحد نیاز بوده است، مراحل انجام این تبدیل واحد در پاسخنامه مشهود است و همچنین تمامی اعداد موجود در پاسخنامه و البته در کل کتاب داری واحد هستند. تبدیل واحدها نقش مهم در فیزیک و حل سؤالات آن دارد. ارائه‌ی فرمول‌های لازم برای حل هر سؤال، از دیگر ویژگی‌هاست. یعنی فرمول‌ها هر بار که در هر سؤال استفاده شده‌اند در پاسخنامه به صورت پارامتری ذکر شده‌اند و بعد از آن جایگذاری انجام شده است. این تکرار باعث تثبیت فرمول‌ها در ذهن دانشآموز می‌شود. برای برخی سؤالات، بیش از یک روش حل ارائه شده است. راه حل اول که تشریحی و مفصل است، اما عموماً روش‌های بعدی به راه حل‌های کوتاه و تستی اختصاص یافته است. راه حل‌های تستی و سریع، با توجه به فرصت کوتاه در کنکور، از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند. در پاسخنامه‌ی این کتاب می‌توانید این روش‌های سریع را بیاموزید. سؤالات دشوار نیز گام به گام حل شده‌اند؛ یعنی دانشآموز مراحل سؤال را با ذکر شماره‌ی گام می‌بیند. این ویژگی بسیار برجسته و کاربردی است. همچنین شکل‌های استفاده شده در پاسخنامه (و نیز همه‌ی قسمت‌های کتاب) واضح و گویا هستند. کیفیت چاپ مطلوب باعث این ویژگی شده است.
فیزیک دوازدهم تجربی خیلی سبز (جلد دوم)
کلام پایانی
در پایان باید ذکر کرد، این کتاب برای همه‌ی دانش‌آموزان با هر سطح علمی قابل استفاده است، و درسنامه‌ی آن روند آموزشی خوبی را دنبال می‌کند و می‌توان گفت خودآموز است. تست‌های آن نیز استاندارد هستند و شما را انواع سؤالات آشنا می‌کند. پاسخنامه‌ی آن نیز قابل فهم و دقیق است.