علوم و فنون ادبی
به یقین می‌توان گفت کلیدی‌ترین و مهم‌ترین درس رشته علوم انسانی، درس علوم و فنون ادبی یا همان ادبیات اختصاصی است. این درس در تمام زیرگروه‌های رشته علوم انسانی از ضرایب بالایی برخوردار است (زیرگروه یک ضریب ۴ و سایر زیرگروه‌ها ضریب ۲) و تأثیر آن در افزایش تراز، انکارنشدنی است. تعداد سؤالات در علوم فنون ادبی در کنکور سراسری ۳۰ سؤال بوده و زمان پاسخگویی آن ۳۰ دقیقه است. اطلاع از بودجه‌بندی درس علوم و فنون ادبی در چندین سال پیاپی، سبب می‌شود تا داوطلبان با نگاه دقیق‌تری، از سؤالات و مباحث مهم اطلاع پیدا کرده و بتواند برنامه‌ریزی اصولی، منحصربه‌فرد و قابل انجامی را برای خود در نظر بگیرد. بودجه‌بندی سؤالات درس علوم فنون ادبی در کنکور سراسری به شرح زیر است.
- سبک‌شناسی و تاریخ ادبیات: ۹ سؤال
- قلمرو ادبی (آرایه‌های ادبی): ۷ سؤال
- قافیه: ۲ سؤال
- عروض: ۶ سؤال
- قلمرو فکری (قرابت معنایی): ۵ سؤال
- لغت: ۱ سؤال
نحوه صحیح مطالعه درس علوم و فنون ادبی
روش مطالعه علوم و فنون ادبی برای کنکور از دغدغه‌های اصلی داوطلبان رشته علوم انسانی است. به دلیل زیاد بودن حجم مطالب و نیاز به مطالعه عمیق آن‌ها، آشنایی داوطلبان با بهترین روش مطالعه دروس اختصاصی کنکور انسانی باعث می‌شود که هم مطالب را به صورت عمیق و مفهومی مطالعه نمایند و هم به خوبی مدیریت زمان را یاد بگیرند. لذا بهتر است پیش از مطالعه درس علوم و فنون ادبی، نکات و موارد زیر را در نظر بگیرید.
- خواندن این درس گرچه شاید به لذت خواندن کتاب ادبیات فارسی نباشد ولی جذابیت‌های خاص خودش را به همراه دارد.
- از آنجایی که این کتاب ترکیبی از تاریخ ادبیات و آرایه‌های ادبی است، از بهترین مزایای خواندن علوم و فنون این است که آن را مانند داستان خوانده و فرض کنید که داستان می‌خوانید و قرار بر این است که شخصیت‌های این داستان و مسیر زندگی آن‌ها را حفظ کنید یا به عبارتی از یک سفر تاریخی که طعم ادبی هم دارد لذت ببرید!
- محتوای کتاب‌های علوم و فنون به‌گونه‌ای است که می‌توانید مطالب را خلاصه و دسته‌بندی کرد. برای حفظ کردن نکات ریزتر، مثل آثار شعرا و نویسندگان، می‌توانید از شیوهٔ فلش کارت و جعبه لایتنر بهره بگیرید.
- آرایه‌های ادبی، چندان سخت نیستند فقط باید مهارت تشخیص آن‌ها را به دست آورید؛ آن هم خواندن اشعار و متن‌های بیشتر و کشف آرایه‌های آن‌ها است.
دو نکته در مطالعه مجموعه کتاب‌های علوم و فنون
- اول اینکه اگر درس را متوجه نشده‌اید حتماً از معلم خود سؤال کنید و مشکل را بر طرف کنید.
- دوم اینکه پس از این مطلبی را مطالعه کردید، تست آن مبحث را نیز حل کنید. هم‌چنین، هنگامی که سؤال تستی را حل می‌کنید حتماً به پاسخ‌های تشریحی و پاسخنامه آن توجه کنید.
چگونه درس علوم و فنون ادبی را ۱۰۰ درصد بزنیم؟!
اگر می‌خواهید به تمامی سوالات درس علوم و فنون ادبی پاسخ صحیح بدهید، باید این درس و مطالب آن را به خود بیاموزید. یادگیری این درس نیاز به دو کار دارد. اول آن‌که این درس برای صد زدن نخوانید؛ یعنی نه برای کنکور و نه برای کسب نمره ۲۰؛ اگر این درس را برای یادگیری بخوانید و آن را بفهمید، جوری که برای مفاهیم و اندیشه‌های آن در زندگی و اجتماع خود ردپاها پیدا کنید، آن‌وقت رسیدن به درصد ۱۰۰ بسیار راحت‌تر و ممکن‌تر خواهد شد؛ اما این کار به تنهایی کافی نیست. شما قطعاً به یک کتاب کامل و جامع کمک‌درسی نیاز دارید تا مفاهیم کتاب درسی را به طور کامل و به زبان ساده بیان کرده و با فراهم کردن تست‌های متنوع، شما را برای سؤالات نه چندان ساده کنکور سراسری آماده و مسلط کند.
شما دانش‌آموز عزیز این را بدانید که:
- یادگیری این درس زمان‌بر بوده و لازمه آن مرور مداوم مطالب و داشتن نظم و برنامه‌ریزی است.
- بهتر است در هنگام مطالعه هر بخش از خودتان مدام سؤال بپرسید.
- با توجه به ریزبینی طراحان آزمون‌های آزمایشی و کنکور سراسری، از خواندن کتاب درسی غافل نشده و به هیچ‌وجه آن را دست کم نگیرید. هم‌چنین، خواندن مطالب پاورقی را جدی بگیرید.
- همیشه پس از مطالعه هر مبحث برای خودتان رفع اشکال کنید.
- ابتدا مطالب مفهومی را خوانده و بعد به مطالب حفظی تسلط پیدا کنید.
داوطلبان عزیز گروه انسانی این را بدانید که
- درس علوم و فنون درسی معلم محور است؛ یعنی وجود معلمی ماهر و با تجربه برای فهم درست مطالب، امری ضروری است.
- از آنجایی که سؤالات این درس بیشتر کاربردی و مفهومی مطرح می‌شود، در مطالعه این درس داشتن تمرکز و خلاصه‌برداری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
- تست زدن بعد از فهم مطالب نیز از نکات مهم در پیشرفت این درس است.
منابع کمک‌آموزشی مناسب برای خواندن ادبیات تخصصی
درس علوم و فنون از مهم‌ترین درس‌های گروه انسانی است که انتخاب منبع مناسب می‌تواند در موفقیت شما نقش مهمی داشته باشد. معمولاً دانش‌آموزان به دلیل عدم اطلاعات، همزمان چند منبع را دنبال می‌کنند و به جای پیشرفت کردن در سردرگمی باقی می‌مانند. بهترین کار این است که به جای استفاده از منابع مختلف، یک منبع اصلی داشته باشید و چندین بار آن را بخوانید تا بر آن مسلط شوید و اگر نکات جدیدی پیدا می‌کنید به این منبع اضافه کنید. اکثر کتب کمک درسی علوم و فنون رویکرد یکسانی دارند اما کتاب علوم و فنون ادبی جامع خیلی سبز و کتاب علوم و فنون ادبی جامع گاج دو منبع پرطرفدار و برتر در این زمینه هستند. البته اگر در درس علوم و فنون ادبی نیاز به آموزش ریز تا درشت و عمیق دروس دارید، می‌توانید از کتاب‌های سیر تا پیاز انتشارات گاج استفاده کنید.
بهترین زمان مطالعه درس علوم و فنون ادبی
- شما برای مطالعه این درس باید برنامه‌ریزی مناسبی انجام داده تا در طول سال بتوانید تمامی مباحث را به دقت مطالعه نمایید.
- به شما توصیه می‌شود که در طول سال برای مطالعه این درس وقت زیادی را بگذارید
- شما باید به صورت تصاعدی تعداد ساعت مطالعه این درس را افزایش دهید.
- به هیچ عنوان به یک‌باره مدت زمان اختصاص داده شده را افزایش ندهید.
- اختصاص زمان زیاد به یک درس ممکن است شما را خسته و بی‌انگیزه کند.
- اجازه دهید ذهنتان به صورت خودکار و تدریجی، زمان مطالعه را افزایش دهد.
- از سایر دروس غافل نشوید و زمان‌های مناسبی را نیز به آن‌ها اختصاص دهید.
- بر اساس برنامه پیش بروید و خارج از برنامه عمل نکنید.
- زمان‌های استراحت مناسب و مفید را در بین مطالعه تخصیص دهید.
- تست‌زنی بعد از مطالعه هر بخش، تسلط شما را بسیار بالا می‌برد.
- به برنامه‌ریزی این درس برای مطالعه در تابستان اهمیت دهید و برای آن‌وقت بیشتری بگذارید.
- تابستان فصلی طلایی برای تمرکز بر روی مطالعه و درک دروس است.
- مرور مطالب قبلی را فراموش نکنید. این کار باعث می‌شود تا علاقه و رغبت شما به مطالعه این درس را افزایش داده و مدت زمان مطالعه را افزایش می‌دهد.
- حتی‌الامکان بخش‌های شبیه به هم را به یک‌باره برای مطالعه انتخاب نکرده آن‌ها را یکی پس از دیگر خوانده و برای مطالعه آن‌ها فواصل زمانی در نظر بگیرید.