فرمول

احتمالاً تاکنون در کلاس‌های ریاضی، فیزیک و شیمی با فرمول‌های بسیاری مواجه شده‌اید. فرمول‌هایی که دانشنمدان واضع آنها با این هدف صورت‌بندی‌شان کردند که راهنمایی برای فهم و درک بهتر کارکرد پدیده‌های مختلف گیتی باشند. اما آیا می‌توان در زمینه‌های دیگری همچون موفقیت، بهروزی، سلامت، شادی، خودشکوفایی و… هم به قوانینی عام و جهانشمول دست پیدا کرد که همچون فرمول‌های مرسوم در علم به ما کمک کنند تا درک بهتری از فرآیند ظهور انسانی موفق بدست آوریم و به تبع به آن عمل کنیم تا تبدیل به فردی موفق‌تر در زندگی فردی و جمعی خود شویم؟ آلبرت بارابسی، از دانشمندان برجسته در دانش شبکه و رییس مرکز تحقیق روی شبکه‌های پیچیدهٔ دانشگاه نورث‌ایسترن، در کتاب فرمول از اصول جهانی و معتبر موفقیت سخن می‌گوید. فرمول‌هایی که بر خلاف فرمول‌های ریاضی نه‌تنها شما را کلافه و خسته نخواهند کرد بلکه مسیر جدیدی را پیش‌رویتان ترسیم می‌کنند که نهایت آن یک چیز است: موفقیت.

امید در هیاهوی ناامیدی

تاکنون کتب زیادی در زمینه روان‌شناسی موفقیت و خودیاری به نگارش درآمده، منتشر شده و حتی جزو لیست کتاب‌های پرفروش هم قرار گرفته‌اند. اما در کارآمدی و اثربخشی شماری از آنها تردیدهایی وجود دارد. خوانندگان در میان عناوین متعددی گیج می‌شوند که هر کدام ادعای بهترین‌بودن را دارند و در نهایت هم ممکن است با انتخاب نادرست، افراد به کلی از این حوزه ناامید شوند و ترجیح بدهند که دیگر هیچ اسمی از روان‌شناسی موفقیت نشوند. می‌توان گفت که اعتبار کتاب حاضر بالاتر از حد متوسط کتب موجود در این موضوع است و خوانندگان خود را ناامید نمی‌کند.

مراقب نمره‌ات باش!

بارابسی در فرمول پیام مهمی برای خوانندگان خود دارد. او معتقد است بین موفقیت و عملکرد ارتباط محکمی وجود دارد و کسانی که به دنبال رسیدن به زندگی‌ای سرشار از پیروزی‌اند باید کنترل و مدیریت بیشتری روی عملکرد خود داشته باشند. بارابسی موفقیت را امری جمعی و مربوط به عکس‌العمل جامعه نسبت به عملکرد و تاثیرگذاری کنش افراد می‌داند. کسانی که به موفقیت رسیده‌اند نمره بالایی از جامعه خود در خصوص عملکردشان دریافت کرده‌اند.

پرهیز از تک‌روی و احترام به قوانین

وقتی بارابسی نام فرمول را روی اصول موفقیت خود می‌گذارد بدین معناست که این گزاره‌هایی دارای ویژگی‌های عام، جهانشمول، تغییرناپذیر و نتیجه‌گرایانه‌ای است هستند که در طول سالیان دراز و قرن‌ها جواب داده‌اند. در حقیقت این فرمول‌ها کاملاً امتحان خود را پس داده‌اند و تجربه اشخاص مشهور موفق تاریخ این را اثبات می‌کند. وقتی چنین است دیگر تکروی و رویگردانی از این قوانین نمی‌تواند معنایی داشته باشد. کسانی که خواهان موفقیت‌اند باید در قبال آنها احساس احترام و تواضع داشته باشند و نه‌تنها خود آنها را مورد پذیرش قرار داده و به رسمیت شناخته بلکه دیگران نیز را ترغیب به این کار کنند.

بازگشتی نو به جامعه

عموماً در کتب روان‌شناسی موفقیت و خودیاری موفقیت امری به شدت فردی ترسیم می‌شود. فرد موفق در این کتاب انسانی معترض به جامعه خود و رویگردان از آنست که جامعه را چیزی جز افرادی حسود و مانع موفقیت خود نمی‌بیند و نهایت تلاش خود را می‌کند که با تلقین اصول موفقیت و خودیاری از اعتقادات و باورهای حاکم بر آن فرار کند. نتیجه اینکه شاهد افرادی بدبین هستیم که نه‌تنها موفق نشده‌اند بلکه به شدت منزوی شده و توان برقراری ارتباط سالم اجتماعی گذشته را نیز از دست داده‌اند. نویسنده کتاب حاضر با تمایزی که میان عملکرد به عنوان امر محدود و شخصی و موفقیت به عنوان امر نامحدود و جمعی می‌گذارد با این فضا مخالفت می‌کند و همین است که آن را در زمره کتب متفاوت و کاربردی درآورده است.

دور دور شبکه‌هاست

آلبرت لزلو بارابسی از جمله نویسندگانی است که به صرف چند مقاله و سخنرانی انگیزشی به نویسده کتب موفقیت تبدیل نشده‌اند و تخصصی در چنته خود دارند. او فیزیکدان و متخصص شبکه‌های پیشرفته است. بارابسی در مرکز خود و همچنین تحقیقات مشترک با دانشکده پزشکی دانشگاه هاروارد شبکه‌های گوناگونی را تجزیه و تحلیل کرده است؛ از شبکهٔ سلول‌های مغزی انسان و ارتباطات شبکه‌های پروتئینی غذایی تا توپولوژی شبکهٔ جهانی اینترنت. او این منطق جالب و در عین حال آکادمیک را به عرصه موفقیت هم آورده و با واقعیت‌های آن تطبیق می‌دهد. وی عملکرد شخصی و سخت‌کوشی فرد را مقدمه موفقیت ارزیابی می‌کند اما در نهایت ایراد عدم سنجش‌پذیری را به آن وارد می‌کند. تنها شبکه‌های اجتماعی متشکل از دوستان، آَشنایان و حتی غریبه‌ها در قالب اعضای جامعه هستند که تعیین می‌کنند چقدر عملکرد توانسته به موفقیت تبدیل شود.

اهمیت زیست مشترک

اگرچه بارابسی بر جهانی‌بودن قوانین موفقیت تاکید می‌کند اما محتوای کتاب فرمول حاوی ارزش‌گذاری نسبت به تجربه زیسته مشترک اعضای جامعه نیز هست. در واقع افراد موفق توانسته‌اند نبض حاکم بر جامعه خویش را بدست آورده و بر اساس آن موفقیت خود را تضمین کنند. این موفقیت چون بر مبنای تجربه زیست مشترک و باورها و ارزش‌های پذیرفته‌شده در جامعه است دیگر معضلاتی همچون عدم پذیرش اعضا و مشکل‌تراشی‌های مختلف برای افراد موفق در آن جایی ندارند. بارابسی نه‌تنها از موفقیت در کتابش سخن می‌گوید بلکه خواهان دستیابی خوانندگانش به موفقیت درازمدت و قدرتمندی است که با مشکلات پیش‌پافتاده از پای درنمی‌آید.

در ستایش دیدگان شما

آیا می‌توان گفت که هر کسی کتاب حاضر را بخواند به صورت قطعی و تضمینی به موفقیت دست پیدا می‌کند؟ به سختی می‌توان جواب مثبت به این پرسش داد. اما مهم‌تر از پرسش‌های این‌چنینی بینش و تغییر نگرشی است که با مطالعه آن حاصل می‌شود. در این بینش دیگر جامعه پدیده‌ای مطرود نیست و فرد تشویق می‌شود بار دیگر ارتباط خود را با اعضای ترمیم و بازسازی کند. این پیام به مراتب از موفقیت ارزشمندتر خواهد بود. در حقیقت بارابسی سطح انتظار خوانندگان خود را از مواهب اقتصادی و اجتماعی موجود در آرزوهای کنونی بالاتر برده و آنها را با مفاهیم باارزش‌تری آَشنا کرده است. در این حالت چون بینش مخاطب وسیع‌تر شده دیگر موفقیت آن قله نهایی نیست فلذا دستیابی به آن هم سختی پیشین را نخواهد داشت.