کتاب‌های مشابه
یکی از کتاب‌هایی که کتاب‌دوستان همیشه به سایرین توصیه کرده‌اند کتاب عقاید یک دلقک (با اسم اصلی Ansichten eines Clowns) است که نویسنده شهیر آلمانی هاینریش بل آن را در سال ۱۹۶۳ به چاپ رساند.
زیاد طول نکشید که نویسنده خوشبخت کتاب در سال ۱۹۷۲ بتواند بابت آن جایزه نوبل ادبیات را برنده شود. این موفقیت پای عقاید یک دلقک را به دنیای سینما نیز باز کرد و کارگردان چکسلواکی سابق وویکس یاسنی با اقتباس از آن در سال ۱۹۷۶ یک فیلم سینمایی ساخت.
همچنین داریوش مهرجویی کارگردان نامی کشورمان نیز با برداشت آزاد از این کتاب فیلم سنتوری خود را ساخت.
علت موفقیت این رمان و برنده شدن جایزه نوبل‌ترکیب جهان‌بینی وسیع نویسنده در رابطه با دورانی زندگی‌اش و توانایی بالای او درترسیم شخصیت‌های کتاب بود. کتاب عقاید یک دلقک در زمان چاپ خود توانست ادبیات آلمان را احیا کند.
داستان کتاب عقاید یک دلقک
شخصیت اصلی این رمان دلقکی به اسم «هانس شینر» است. شینر در زندگی شانس ندارد و زانوی او پس از زمین خوردن در یکی از نمایش‌هایش شدیدا آسیب می‌بیند. این صدمه جسمی عواقب شدیدی برای شینر به همراه دارد چون زندگی او از یک دلقک مشهور به یک دلقک ساده تغییر می‌کند و نتیجه آن از دست دادن آینده شغلی‌اش است.
نحوه روایت داستان کتاب از دید اول شخص و زبان هانس است که از زندگی خود و مسائلی مانند دوران کودکی‌اش و همسرش ماری که او را تنها گذاشته است صحبت می‌کند.
خواننده به مرور از نحوه آشنایی هانس و همسرش، رفتار نازی‌ها با او، چه چیزی او را به سمت شغل دلقکی کشانده است و چطور پس از آسیب‌دیدگی باید با مشکلات مالی مبارزه کند با خبر می‌شود.
دلقکی که برای خرید یک سیگار حتی دیگر پول ندارد و برای فراموش کردن همسرش به مشروبات الکلی پناه برده است.
نقد کتاب
نویسنده هانس شینر را به عنوان یک شخصیت درونگرا معرفی می‌کند که همچون یک جزیره دورافتاده و دور از مردم است ولی تنها از طریق همسر خود با آن‌ها ارتباط برقرار می‌کند.
هر صفحه از کتاب را که می‌خوانیم از وابستگی درونی و علاقه فراوان شینر به همسرش باخبر می‌شویم ولی اختلاف آن‌ها که قسمت عظیم آن بابت باورهای دینی است باعث می‌شود ماری یک روز دلقک را تنها بگذارد و تمام زندگی شینر را یک حس پوچی و سردرگمی دردناک بگیرد.
شخصیت دلقک قصه حتی با وجود انتخاب شغل دلقکی از غم نتوانسته است فرار کند. او بیزار از ریا و فریب است و در تمام مدت بیان داستان از زبان او با شخصیت عجیب و همچنین زندگی یک نفره‌اش روبه‌رو می‌شویم که در تمام مدت داستان تنها یک بار با پدر خود حضوری صحبت می‌کند و ارتباط‌هایش با سایرین در حد چند تماس تلفنی است.
کتاب سرشار از بینش‌های نویسنده چیره‌دست خود است که با کمک شینر آن‌ها را بین می‌کند و مسائل مهم دنیا را به چالش می‌کشد. از خانواده‌ای که نماد طبقه سرمایه‌دار است گرفته تا مواجه شدن او در دوران کودکی با نازی‌ها و مسئله ملی‌گرایی و سپس کمونیست‌ها و افراد دورویی که به واسطه همین خصوصیت خود نان به نرخ روز خور هستد.
اما هاینریش بل تنها نگاه منتقدانه به این موضوعات ندارد چون در اصل او جامعه کاتولیک را هدف قرار داده است، موضوعی که باعث شده است ماری او راترک کند و بنابراین در تمامی صفحات کتاب می‌بینیم شینر دین مسیحیت و قوانین آن را چالش می‌کشد.
دلقک عاشق اما بیزار از جامعه
کتاب عقاید یک دلقک به زیبایی و هنرمندی شخصیتی راترسیم می‌کند که از جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کند بیزار است و به هیچ‌وجه نمی‌تواند آن را قبول کند.
با وجود آن که کتاب به موضوعات جالبی رسیدگی می‌کند و جهان‌بینی گسترده‌ای دارد ولی داستان اصلی به علت قسمت‌های فرعی فراوان تا حدی می‌تواند مخاطب را دلسرد کند.
کتاب عقاید یک دلقک جزو ماندگارترین آثار در تاریخ ادبیات آلمان است، کتابی که تلخی‌های دنیا را نشان می‌دهد و با وجود آن که برخی از افراد آن را در دسته کتاب‌های با موضوع داستان عاشقانه قرار می‌دهند ولی هاینریش بل در واقع نگاهی عمیق‌تر به موضوعات دیگر داشته است.
شنیر با وجود این که در یک خانواده پولدار به دنیا آمده است ولی به دلیل وجود دیدگاه‌های متفاوت از آن‌ها دور شده است و تنها امید او در زندگی‌اش یعنی ماری باترک شنیر، او را به درون دنیای افسردگی هل می‌دهد.
بسیاری از مخاطبان امروزی نمی‌توانند شدت عشق شنیر به ماری را درک کنند چون اون تنها می‌تواند ماری را به عنوان شریک زندگی خود انتخاب کند ولی ماری فکر می‌کند شش سال زندگی مشترک بدون ازدواج چیزی جز گناه نیست، تفکری که دلقک را آشفته می‌کند.
او به یک تکه کاغذ که ازدواج دو نفر را نشان می‌دهد عقیده ندارد و نمی‌خواهد فرزندانی داشته باشد که با پیروی از قوانین کلیسای کاتولیک به دنیا آمده‌اند.
کتاب عقاید دلقک مهر تاییدی برای شرایط کشور آلمان پس از جنگ جهانی و حکومت هیتلر و تبعات اجتماعی آن است و شنیر شخصیتی است که جنگ و دنیای اطرافش او را از نظر روانی سردرگم کردند.
واکنش جامعه آلمان به کتاب عقاید یک دلقک
هر کتاب بزرگ پس از چاپ بحث‌های زیادی به وجود خواهد آورد و کتاب عقاید یک دلقک نیز از این قضیه مستثنی نبود. پس از چاپ آن در کشور آلمان، به دلیل نگرش منفی هاینریش بل به جامعه مسیحیت، بین جراید گوناگون و تندرو این کشور بحث‌های فراوانی شکل گرفت.
جناح محافظه‌کار آلمان نمی‌توانست برخورد آزادانه و تفکر بل نسبت به مسائل مذهبی و اجتماعی را قبول کند و واکنش آن‌ها چیزی جز خشم نبود. پس از این که نویسنده جایزه نوبل را برد تنش‌ها اوج گرفت و روزنامه‌های محافظه‌کار آلمان با قلم خود به نویسنده تاختند و نوشتند تنها یک «رادیکال چپ‌گرا و لیبرال» می‌تواند این جایزه را ببرد.
باید بگوییم کتاب عقاید یک دلقک در ذهن خواننده خود سوالات زیادی به وجود می‌آورد؛ دین در روابط انسان‌ها چه تاثیرات مهمی دارد؟ در رویارویی دین و عشق اولویت باید کدام باشد؟ آیا در طبیعت مفاهیم مذهبی نقص‌هایی دیده می‌شود یا این تنها تصور اشتباه افراد است؟
ما در کتاب شخصیت‌های معتقد و مذهبی زیادی را می‌بینیم که با وجود انجام اشتباهات بزرگ به علت ماسکی که از مذهب به چهره زده‌اند مورد بازخواست قرار نمی‌گیرند و دلقک به علت بی‌ریایی در انجام کارهای کوچک خلاف انسانیت مورد اتهام قرار می‌گیرد که نتیجه آن ذهنی آشفته از سوالات بی‌پایان است.
هاینریش بل با سبک نوشتاری جذاب خود یک رابطه عاطفی بین خواننده و شخصیت اصلی رمان خود به وجود می‌آورد تا بدون مکث بخواهیم کتاب را به پایان برسانیم.
شاید این مرتبه که کتاب را تمام کردید بهتر است آن را دوباره بخوانید تا بهتر آن را درک کنید و بیشتر به فکر فرو روید.
به این کالا امتیاز دهید