قلعه حیوانات

کتاب «مزرعه حیوانات» (Animal Farm) نوشته «جورج اورول» ، در ۱۷ آگوست سال ۱۹۴۵ به زبان انگلیسی نوشته شد و تاکنون میلیون‌ها نسخه از آن به فروش رسیده است. مزرعه حیوانات  با فاصله کمی پس از انتشار، به فارسی‌ترجمه شد. این کتاب توسط ناشرین و مترجمین مختلف در ایران چاپ شد و به فروش زیادی دست یافت. یکی از اولین این‌ترجمه‌ها، ترجمه «امیر امیرشاهی» در سال ۱۳۴۸ بود که با نام قلعه حیوانات منتشر شد. این کتاب را  انتشارات «جامی»   منتشر کرده و در اختیار مخاطبان قرار داده  است.

قلعه حیوانات (مزرعه حیوانات)

کتاب «مزرعه حیوانات» دارای زبانی ساده و روان، و طنز آمیز و جذاب می‌باشد و در عین حال رمانی اجتماعی، سیاسی و سمبولیک است که یکی از معروف‌ترین و پرخواننده‌ترین رمان‌های جهان محسوب می‌شود. این اثر، رمانی درباره انقلاب حیوانات است و به تاریخ رویدادهای اتحاد جماهیر شوروی در قرن بیستم اشاره می‌کند.

حیوانات تلاش می‌کنند مشکلات خود و مزرعه‌شان را حل کنند اما آیا واقعا وضع آن‌ها پیشرفت می‌کند؟ مشکلاتشان برطرف می‌شود؟ در همین مورد می‌توان به جمله جناب بنجامین الاغ اشاره کرد که می‌گفت:

خدا به من دمی عطا کرد که مگس‌ها را برانم ولی کاش نه دمی داشتم و نه مگسی آفریده می‌شد.

بنجامین معتقد بود که جزئیات زندگی طولانی‌اش را به خاطر دارد و می‌داند همه چیز همان است که همیشه بوده و بعدها نیز به همین منوال خواهد بود، زندگی نه بدتر می‌شود و نه بهتر او می‌گفت گرسنگی و مشقت از قوانین لایتغیر زندگی است.

جورج اورول با بیانی گیرا و زبانی مسلط به خوبی توانسته فقر و استبداد حاکم بر جامعه خود را آن طور که باید و شاید مدنظر خود می‌باشد، توصیف کند.

شما می‌توانید خلاصه مفصل‌تری از این کتاب را در مجله کتابچی بخوانید.

مزرعه حیوانات، کمونیسم و حکومت شوروی

مخاطب اصلی جورج اورول در مزرعه حیوانات حکومت – کمونیستی شوروی سابق و نمودار شخصیت‌های صحنه داستان همان سردمداران حکومت در سال‌های ۱۹۳۰ تا ۱۹۵۰ بودند ولی در واقع نیش تیزقلم او تمامی دیکتاتورهایی را مورد حمله قرار می‌دهد که چه پیش از آن بوده‌اند و چه در حال حاضر وجود دارند و چه در آینده خواهند آمد. دیکتاتورهای مورد حمله اورول جغرافیای خاصی ندارند و آنها را می‌توان در جای‌جای جهان امروز و لابه‌لای صفحات تاریخ پیدا کرد.

شروع انقلاب حیوانات

داستان از آن جایی شروع می‌شود که آقای جونز، صاحب مزرعه اربابی، با سخت‌گیری‌ها و بی‌توجهی‌های پی‌درپی باعث رنجش خاطر حیواناتِ مزرعه شده است. شب، به دور از چشم آقای جونز همه حیوانات بنابر درخواست میجر پیر، یکی از خوک‌ها، در طویله بزرگ، دور یکدیگر جمع می‌شوند. میجر پیر برای حیوانات از زندگی فلاکت بارشان می‌گوید. از اینکه برای رسیدن به خوشبختی حقیقی راهی طولانی پیش رو دارند.

«حالا رفقا، ماهیت زندگی ما چیست؟ بیایید با خودمان روراست باشیم. زندگی ما ادبار کوتاه و پر از درماندگی است. به دنیا می‌آییم، فقط به اندازه بخور و نمیر به ما می‌دهند و تا جان داریم از گرده‌مان کار می‌کشند و به درد نخور که شدیم با بی رحمی تمام  از دم تیغ می‌گذرانندمان… پس رفقا، آیا مثل روز روشن نیست که همه بلاهای زندگی ما از خودکامگی انسانِ دو پا آب می‌خورد؟ کافی است که از شر انسانِ دو پا خلاص شویم…» بخشی از کتاب

روزهای سخت تلاش برای آزادی سپری می‌شود و حیوانات با تلاش بسیار موفق می‌شوند آقای جونز را از مزرعه بیرون کنند و مزرعه حیوانات را بعد از سال‌ها از بردگی نجات بدهند. در این میان، میجر پیر موفق نمی‌شود مدینه فاضله‌ای را که همه را به آن دعوت کرده بود ببیند و پیش از شکل گیری مزرعه حیوانات، می‌میرد. بعد از مرگِ میجر، ۷ دستور روی دیوار طویله نوشته می‌شود و عمل کردن بر اساس آنها وظیفه همه حیوانات می‌شود.

هفت فرمان انقلاب حیوانات

پس از پیروزی انقلاب حیوانات، یک قانون اساسی معروف به «هفت فرمان» بر روی دیوار مزرعه نوشته می‌شود که شامل بندهای زیر است:

همه آنها که روی دوپا راه می‌روند دشمن هستند.

همه آنها که چهارپا یا بالدار هستند، دوستند.

هیچ حیوانی حق پوشیدن لباس را ندارد.

هیچ حیوانی حق خوابیدن در تخت را ندارد.

هیچ حیوانی حق نوشیدن الکل را ندارد.

هیچ حیوانی حق کشتن حیوان دیگری را ندارد.

همه حیوانات با هم برابرند.

در طول داستان، مشخص می‌شود که همه این اصول هفت‌گانه در واقع زیربنای داستان هستند که اورول گام‌به‌گام در روایت خود، ارتباطش را تا انتها با آن‌ها حفظ می‌کند. این «هفت فرمان»، برای حیوانات نوشته شده‌اند؛ اما با کمی دقت می‌توان به‌راحتی متوجه شد اشاره نویسنده به زندگی و ویژگی‌های رفتاری انسان‌ها است.

با گذشت زمان قوانین توسط رهبران نقض شده و با پایمال‌شدن حقوق طبقات پایین جامعه از منافع طبقات قدرتمند حمایت می‌شود. در نهایت، تنها اصل هفتم با این تغییر روی دیوار باقی می‌ماند:

«همه حیوانات باهم برابرند، اما بعضی برابرترند».

شخصیت‌های مزرعه حیوانات

اورول امیدوار بود که با نوشتن رمان خود حقیقت سیستم دروغین شوروی را بر ملا کند. همان طور که گفته شد هر یک از شخصیت‌های داستان، نماد اشخاص تاریخی هستند.

آقای جونز که صاحب مزرعه اربابی بود نماد تزار روسیه، نیکولای دوم، است. نیکلای دوم، آخرین تزار روسیه است که نشان داده بود از اداره ارتش، در جنگ جهانی اول عاجز است.  

در این کتاب هر گروه از حیوانات نقش گروهی از اجتماع را بازی می‌کنند که دست به انقلابی برای بهبود زندگی خود می‌زنند اما حاکمانی که انتخاب می‌کنند همان‌هایی می‌شوند که زندگی آنها را به فنا می‌کشند.

میجر: خوک پیری که اولین گفت‌وگو در مورد انقلاب و شورش در مزرعه را بیان می‌کند، نظریه‌پردازان جنبش کمونیستی نظیر مارکس و لنین را به خاطر می‌آورد.

ناپلئون: یکی از دو خوکی که رهبری انقلاب را در دست دارد، اما به مرور از انگیزه‌های خودخواهانه و فسادهایش پرده‌برداری می‌شود؛ به رهبران مستبد انقلاب‌های کمونیستی نظیر استالین اشاره دارد.

سنوبال: نماینده‌ای از رهبران انقلابی است که توسط رژیم قربانی توطئه‌ها می‌شود.

باکسر: اسبی از طبقه‎ کارگر که با آنکه شاهد بسیاری از قانون‌شکنی‌هاست، جسارت ابراز ندارد و نسبت به همه اتفاقات بی‌تفاوت است.

گوسفندان: طبقه کارگر جامعه را به تصویر می‌کشند که بدون هیچ اراده‌ای تنها از رهبران دنباله‌روی می‌کنند.

موزز: کلاغ پیر سیاهی که می‌تواند نماینده روحانیون کلیسا در زمان استالین باشد. آنها مردم را با وعده‌هایی از زندگی شیرین به سکوت و تحمل سوق می‌دادند.

قلعه حیوانات با بهره‌گیری از یک داستان تمثیلی و شخصیت‌هایی نمادین، مفاهیمی از دیکتاتوری، کمونیسم و انقلاب را به زیبایی هرچه تمام به تصویر می‌کشد.