والتر بنیامین: همراه کوتاه نوشته‌هایی از والتر بنیامین

زندگی، آثار، تاثیرات

والتر بنیامین (؟): ادیب، فیلسوف و زیبایی شناس آلمانی

اندیشهٔ بنیامین معطوف به جوانب مشخص زندگی و تاریخ بودند، بطوریکه این اندیشه با عزیمت از جزء، پدیده‌های بزرگ تاریخی را در بر می‌گرفت. در پس این اندیشه یک فلسفهٔ تاریخ دیالکتیکی ماتریالیستی نهفته بود، زیرا که بنیامین از اواسط دههٔ بیست میلادی به نگرش مارکسیستی روی آورد.

در دورهٔ مهاجرت فرانسه وی بعنوان یکی از همکاران آزاد «انستیتوی پژوهش‌های اجتماعی» که جزو مکتب فرانکفورت محسوب می‌شود، زیر نظر دو فیلسوف آلمانی آدورنو و هورکهایمر برای نشریهٔ این انستیتو مقالات و جستارهایی می‌نوشت. بویژه تئودور آدورنو در نامه‌نگاری‌هایی که با بنیامین داشت، نظرات بنیامین دربارهٔ هنر و استه‌تیک وی را به سنجش کشید. این نامه‌نگاری‌ها بعدها پس از جنگ توسط آدورنو انتشار یافتند.

اندیشهٔ رادیکال وی همچنان چالشگر است و تکانه‌های فکری وی تا به امروز بر گستره‌های فلسفه، نظریهٔ سیاسی، علوم رسانه‌ای و فرهنگی، تاریخ ادبیات و زیبایی شناسی اثرگذار مانده‌اند.

والتر بنیامین در؟ ژوئیهٔ؟ در خانواده‌ای بسیار ثروتمند در برلین بدنیا آمد. نام کامل وی «والتر بندیکس شونفلیز بنیامین» (Walter Bendix Sch? nflies Benjamin) است که از سه خواهر و برادر، بزرگترین ایشان بود.

خانوادهٔ وی هم روزهای مذهبی یهودی و هم مسیحی را محترم می‌شماردند. والدین بنیامین مسیر مورد علاقه‌اش را هموار ساختند، ولی ایشان بعدها موافق نبودند بنیامین شغلی را برگزیند که از نظر ایشان چندان عادی و درآمدساز نیست.

از همان آغاز تحصیل دانشگاهی بنیامین با نگاهی انتقادی به نظام آموزشی دانشگاهی می‌نگریست. این آگاهی سنجشگر وی از دورهٔ مدرسه نسبت به نظام سلسله مراتبی معمول میان دانش آموز و معلم شکل گرفت؛ نظامی که خودویژهٔ فرهنگ و تربیت پروسی حاکم بر جامعهٔ آن روز بود.

بنیامین از؟ تا؟ را در خوابگاه پرورشی «هاوبیندا» (Haubinda) بسر برد، جایی که رابطه‌ای برابرحقوق میان دانش آموز و معلم برقرار بود. در اینجا بود که وی با «گوستاو وینِکِن» (Gustav Wyneken)، معلم علوم تربیتی آشنا می‌شود که تأثیری ژرف و درازمدت بر بنیامین جوان می‌گذارد. همین فرد مشوق بنیامین در فعالیت‌های آتی‌اش با جنبش جوانان می‌شود. میان سال‌های؟ تا؟ بنیامین بعنوان هوادار «گوستاو وینِکِن» خواستار یک اصلاحات گستردهٔ در عرصهٔ آموزش و پرورش می‌شود و در ارتباط با جنبش اصلاح مدارس با نشریهٔ «Anfang» (”آغاز”) شروع به همکاری می‌کند. ولی وی پیش از آن نخستین اشعار و مقالات خود را در همین نشریه انتشار داده بود. در همین زمان بنیامین به ابتکار خود محل تجمع و بحث و گفتگویی را بنام «Sprechsaal» را بنا می‌نهد…

بنیامین در سال؟ با «گرسهوم شولِم» (Gershom Scholem) آشنا می‌شود که دوستی میان این دو تا آخر عمر پایدار می‌ماند. وی تحصیلات خود را به مونیخ انتقال می‌دهد و در عرصهٔ فلسفه از جمله با پدیدارشناس «موریتس گایگر» و با شاعر آلمانی «راینر ماریا ریلکه» آشنا می‌شود. در همین زمان کتاب کودکان خود بنام «رنگین کمان» را می‌نویسد که سرشار است از رنگ و شکل‌های تخیلی. وی پس از کار روی آثاری همانند «نمایش مرثیه و تراژدی»، «اهمیت زبان در مرثیه و تراژدی»، زمینه‌های کار بزرگتری بنام «در بارهٔ زبان به خودی خود و زبان انسان» را فراهم می‌آورد. اثر «نیکبختی انسان باستان» نیز ثمرهٔ همین دوره است.

… کار نویسندگی بنیامین عرصه‌های گوناگونی را در بر می‌گیرد و او رسانه‌ها و شکل‌های متفاوتی را می‌آزماید. وی در روزنامه‌های متعدد و ویژه‌نامه‌های ادبی و در فرستنده‌های رادیویی شمار زیادی مقاله و نقد ادبی می‌نویسد و پشت میکروفون می‌خواند که هر یک از این قطعاتِ هر چند کوچک، گوشه‌ای از نظریه‌های بنیادین وی را طرح می‌کنند. او به جای انتشار نظریه‌هایش در مجله‌های تخصصی، با استفادهٔ خلاق از این رسانه‌های پراکنده، فلسفهٔ خود را در همین آثار کوچک بازتاب می‌دهد. در گاهشماری آثار و قطعات وی که در پایان مجموعهٔ آثارش آمده است، تنها در فاصلهٔ زمانی؟ تا؟ حدود؟ عنوان قطعهٔ انتشار یافته را می‌یابیم. وی در این آثار بعنوان یک سنجشگر ادبی و یا کارشناس زیبایی‌شناسی ادبی جلوه‌گر نیست، بلکه وی کتاب‌های عرصه‌های گوناگون علوم انسانی را چنان به نقد و سنجش می‌کشد که از این نقد وی یک جستار طولانی پدید می‌آید که در آن نظریه‌ها و فلسفهٔ وی را می‌توان یافت. با رد تقاضای فوق‌دکترا کار بر روی آثار فرانتس کافکا به یک کار ابدی در زندگی بنیامین بدل می‌شود…